• About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
ย้อนกลับ

The Wise One

Killer & Giver

ไทรพัน


เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว อำเภอคอนสาร

จังหวัดชัยภูมิ

น้อยคนจะรู้ว่านอกจากชาร์ลส์ ดาร์วิน แล้ว อีกหนึ่งคนที่คิดทฤษฎีวิวัฒนาการได้ในเวลาใกล้เคียง และตีพิมพ์ผลงานนี้ร่วมกัน คือนักธรรมชาติวิทยาชาวอังกฤษ อัลเฟรด รัสเซล วอลเลซ ผู้ใช้เวลาแปดปีเพื่อบุกเบิกการสำรวจทางธรรมชาติ บนหมู่เกาะมลายู ในช่วงเวลานั้นเองวอลเลซได้เห็นต้นไทรเป็นครั้งแรกในชีวิต เขาสร้างบ้านพักอยู่ใกล้มันเพื่อลอบสังเกตอย่างใกล้ชิดและได้พบเรื่องชวนทึ่งในหลายมิติ ทั้งความเป็นมาอันเหี้ยมเกรียมของไทรซึ่งเติบใหญ่ได้ด้วยการกระหวัดรัดไม้อื่นจนตาย ทว่าซากของไม้ที่ตายนั้นกลายเป็นโพรงสวรรค์และแหล่งอนุบาลตัวอ่อนสำหรับสรรพสัตว์ ผลของมันคือเมนูโปรดตลอดกาลของนกแทบทุกชนิด ในที่สุดวอลเลซก็ยกให้ต้นไทรเป็น 'The most extraordinary tree in the forest'

บนเส้นทางศึกษาธรรมชาติในพื้นที่ของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ เดินเข้ามาจากปากทางประมาณ 350 เมตร จะพบต้นไม้ใหญ่ ลำต้นขนาด 14-15 คนโอบเรือนยอดแผ่กว้าง กระจายกิ่งก้านออกทุกทิศทุกทาง พูพอนสูงท่วมหัว แทบไม่น่าเชื่อ ว่า 'ไทรพัน' ที่สูงใหญ่เพียงนี้เคยอิงอยู่กับต้นไม้ใหญ่ต้นอื่นมาก่อน

ไทรเป็นพืชสกุล Ficus L. (สกุลเดียวกับมะเดื่อ) เป็นตัวแทนความอุดมสมบูรณ์ของป่าแถบใกล้เส้นศูนย์สูตร ด้วยเหตุที่ว่าสัตว์มักพาเมล็ดของไทรไปหล่นไว้บนต้นไม้อื่นหรือบนที่สูง มันจึงมีเพียงความชื้นจากป่าเขตร้อนเป็นแหล่งอาหารหลักในวัยเยาว์ ก่อนจะเติบโตและหย่อนรากลงหากินในพื้นดินได้ในที่สุด จากนั้นก็ออกดอกผลเป็นอาหารของนกสารพัดชนิด

คาดว่า 'ไทรพัน' ต้นนี้น่าจะงอกต้นอ่อนจากเมล็ดที่ซ่อนแทรกในมูลสัตว์ ซึ่งอาจจะพลัดหล่นติดค้างตามกิ่งก้าน รอยแตก หรือรูโพรง ในระดับค่อนข้างสูงของต้นไม้ เมื่อแรกงอกอาจดูไม่ร้ายกาจอะไร เพียงแค่ดูดน้ำและธาตุอาหารจากซากใบไม้ที่ทับสะสมกันอยู่ตามคาคบของต้นไม้ที่ให้อิงอาศัย แต่หลังจากนั้นไม่นานมันจะแผ่รากแนบติดผิวลำต้น พร้อมกับค่อยๆ ทิ้งหย่อนรากจำนวนมากลงสู่เบื้องล่าง ขณะที่รากบางกลุ่มก็เริ่มพันรอบกิ่งก้านและเชื่อมติดกันดูคล้ายแผงตาข่าย กระทั่งรากใหญ่ของไทรยืดแตะถึงผืนดิน สามารถดูดน้ำและธาตุอาหารขึ้นไปหล่อเลี้ยงตัวเองได้เต็มที่ เมื่อนั้นมันจะเติบโตรวดเร็วทวีคูณและเพิ่มพูนความแข็งแกร่งอย่างฉับพลัน ไม่เพียงแผ่ขยายเรือนยอดกว้างขวางคลุมทับ แต่ยิ่งผ่านไปนานวัน สารพัดรากที่โอบรัดยิ่งบีบต้นไม้ที่มันอิงอาศัยรุนแรงขึ้น หรืออาจแทงรากเข้าเนื้อเยื่อไม้ ไม่ต่างอะไรกับงูเหลือมเล่นงานเหยื่อ เป็นเหตุให้ต้นไม้เคราะห์ร้ายมีสภาพทรุดโทรมลง สังเคราะห์แสงได้น้อยลง และในที่สุดก็ยืนต้นตาย

...สมดังชื่อเรียกในภาษาอังกฤษคือ 'strangler fig' ซึ่งหมายถึงนักฆ่าที่ใช้วิธีรัดคอ

Killer & Giver

แต่สำหรับสรรพชีวิตในป่าไทรพันเอื้อประโยชน์ต่อพวกมันมหาศาล เริ่มจากเป็นบ้านพักพิงของสัตว์ตัวเล็กตัวน้อย ตลอดลำต้นจากโคนถึงเรือนยอดมีซอกหลืบมากมายให้กบ เขียด กิ้งก่า ตุ๊กแกป่า ฯลฯ เลือกจับจองอยู่อาศัยหรือเร้นหลบภัยจากสัตว์นักล่า แม้แต่พืชกลุ่มอิงอาศัยอื่นๆ เช่น เฟิร์น กล้วยไม้ป่า ยังมาร่วมใช้ ต้นไทรเป็นที่ยึดเกาะ หรือพวกเถาวัลย์ที่เติบโตจากพื้นดินก็เกาะเกี่ยวลำต้นขึ้นสู่คาคบกิ่งก้านและแขวนตัวห้อยระโยงรยางค์ด้วยเช่นกัน

ไม่เพียงเท่านั้น เมื่อถึงห้วงเวลาที่ลูกไทรดกดื่นเต็มต้นทยอยเปลี่ยนสี จากเขียวเป็นเหลือง ส้ม และแดง กลิ่น ของลูกไทรสุกจะฟุ้งกำจายไปทั่ว ราวสัญญาณป่าวประกาศเวลาอาหาร เมื่อนั้นสัตว์น้อยใหญ่ก็จะตอบรับคำเชิญชวนและยกขบวนเดินทางกันมาไม่ขาดสาย สร้างบรรยากาศแห่งความคึกคักราวกับงานฉลองในพงไพร หากเป็นนกขนาดใหญ่อย่างนกเงือก ก็มักเกาะสังเกตการณ์รอบนอก รอจังหวะเหมาะๆ จึงค่อยโผสู่ต้นไทรอย่างเงียบเชียบ หรือไม่ก็ร้องลั่นเพื่อเป็นการเตือนหรือไล่นกขนาดเล็กอื่นๆ ให้ออกไปจากแหล่งอาหารที่มันเล็งไว้ ในบรรดาลูกไม้มากกว่าหกสิบชนิดที่นกเงือกกินนั้น ลูกไทรพันถือเป็นเมนูหลักเพราะพบได้บ่อยที่สุดในป่า ผลนิ่ม และไม่มียาง

ไทรหนึ่งต้นออกผลมากกว่าหนึ่งครั้งในรอบปี และทยอยสุกในช่วงเวลา 1-2 สัปดาห์ โดยธรรมชาติแล้วไทรแต่ละต้นจะออกผลในช่วงเวลาไม่ตรงกัน ผืนป่าที่มีต้นไทรกระจายอยู่มากมายจึงสามารถผลิตอาหารหล่อเลี้ยงชีวิตสัตว์จำนวนนับไม่ถ้วนได้ตลอดปี ไม่เว้นแม้ช่วงฤดูแล้ง จึงไม่น่าแปลกใจที่พืชตระกูลไทรจะมีความสำคัญอันดับต้นๆ ในฐานะผู้ผลิตอาหารหลักของระบบนิเวศ

โดยทั้งหมดนี้ต้องอาศัยสิ่งมีชีวิตเล็กๆ ที่เรียกว่า 'ต่อไทร' เป็นตัวช่วยผสมเกสร

ไทรเป็นต้นไม้ดึกดำบรรพ์ที่อยู่คู่โลกมาหลายล้านปีแล้ว แต่เพิ่งประมาณสามร้อยปีก่อนคริสต์ศักราชที่นักปราชญ์ชาวกรีกนามทีโอฟราสตัส (Theophrastus) สังเกตเห็นว่ามีแมลงเล็กๆ ชนิดหนึ่่งเข้าๆ ออกๆ ผลไทรทุกผล และอีกกว่าสองพันปีผ่านไปมนุษย์ถึงได้รู้ว่ามันไม่ได้เข้าๆ ออกๆ แต่มันอาศัยอยู่ในผลไทรนั่นแต่แรกมันคือต่อไทรนั่นเอง

วงจรดังกล่าวเริ่มต้นขึ้นภายในลูกไทรที่ได้รับการผสมเกสรแล้ว ต่อไทรตัวผู้ที่พัฒนาจากดักแด้เป็นตัวเต็มวัยจะคืบคลานไปผสมพันธุ์กับต่อไทรตัวเมีย ที่กำลังหลับใหลและยังไม่ออกจากดักแด้

หลายวันต่อมา คาร์บอนไดออกไซด์จากการหายใจของต่อไทรตัวเมียขณะหลับใหล ก็เพิ่มพูนจนแตะระดับที่กระตุ้นให้ผลไทรสุก กลไกการสุกทำให้ผนังผลไทรนิ่มลงและช่วยขยายรูเปิดใต้ผลให้กว้างขึ้นอีกเล็กน้อย ต่อไทรตัวเมียที่ตื่นขึ้นพร้อมกับไข่เต็มท้อง จึงมุดออกจากผลไทรผ่านทางรูเปิดนี้ได้สบายๆ โดยนำพาละอองเกสรของดอกไทรตัวผู้ติดขาไปด้วย

เมื่อค้นพบผลไทรอ่อนสายพันธุ์เดียวกับที่ตัวเองถือกำเนิดและกำลังเจริญเต็มที่ นางต่อไทรจะมุดผ่านรูแคบๆ ที่มีเกล็ดชิ้นเล็กๆ จำนวนมากซ้อนทับปิดไว้เพื่อเข้าไปวางไข่ การเบียดตัวแทรกเข้าไปทำให้ปีกบอบบางฉีกขาดหลุดหาย กว่าจะฝ่าฟันถึงดอกกอลล์ ซึ่งเป็นดอกพิเศษที่ธรรมชาติจัดเตรียมไว้รองรับการวางไข่ของต่อไทรโดยเฉพาะ เกสรดอกไทรตัวผู้ที่ติดมาจากผลโน้นก็ผสมกับเกสรดอกไทรตัวเมียภายในผลนี้แล้วเรียบร้อย พัฒนาเป็นผลไทรเพื่อหล่อเลี้ยงสรรพชีวิตในป่า

ถือเป็นความเกื้อกูลอันงดงามระหว่างต่อไทรกับต้นไทรที่จะต้องดำรงอยู่คู่กัน เพื่อแพร่ขยายพันธุ์ที่เราหวังว่าจะไม่มีวันสิ้นสุดลงต่อไป

Back to Top
ดาวน์โหลด
Download This Tree (PDF)
Online Format
Book Format
Book “Gallery of Tree”
Flip Book
PDF
Related Trees
  • The Guardian Angel
  • The Wise One
  • The Master of Resilience
  • The Sacred Muse
สมพง
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา

อำเภอเบตง จังหวัดยะลา
สัก
อุทยานแห่งชาติต้นสักใหญ่
บ้านปางเกลือ

อำเภอน้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์
เชียง
บ้านบัว อำเภอกุดบาก

จังหวัดสกลนคร
ยางนา
บ้านสวนยาง อำเภอนครไทย

จังหวัดพิษณุโลก
โพธิ์ ไทร ไกร กร่าง
วัดบางกุ้ง อำเภอบางคนที

จังหวัดสมุทรสงคราม
มะค่าโมง
ป่าสงวนแห่งชาติห้วยก้านเหลือง

อำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์
ไทรย้อยใบทู่
คลองสังเน่ห์ อำเภอตะกั่วป่า

จังหวัดพังงา
ส้มโฮง
วัดดุมใหญ่ อำเภอม่วงสามสิบ

จังหวัดอุบลราชธานี
เลียงผึ้ง
ชุมชนบ้านสะนำ อำเภอบ้านไร่

จังหวัดอุทัยธานี
ตะเคียนทอง
วัดตะเคียนงาม ถนนเฉลิมบูรพาชลทิต อำเภอแกลง

จังหวัดระยอง
หว้าน้ำ
หาดทรายสูง บ้านลาดเจริญ อำเภอเขมราฐ

จังหวัดอุบลราชธานี
ไกร
ถนนโยธา เขตสัมพันธวงศ์

กรุงเทพมหานคร
ไทรย้อย
เดอะ แจม แฟคทอรี่ ถนนเจริญนคร เขตคลองสาน

กรุงเทพมหานคร
อินทนิลน้ำ
พิพิธภัณฑ์วังสวนผักกาด ถนนศรีอยุธยา เขตราชเทวี

กรุงเทพมหานคร
พุทรา
เขตอุทยานประวัติศาสตร์ อำเภอพระนครศรีอยุธยา

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
มะขาม
วัดแค ถนนสมภารคง อำเภอเมืองสุพรรณบุรี

จังหวัดสุพรรณบุรี
209 อาคารเคเคพี ทาวเวอร์ ถนนสุขุมวิท 21 (อโศก)
แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110
KKP Contact Center 0 2165 5555
  • Home
  • About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
KKP Group Privacy Notice Site Map
© สงวนลิขสิทธิ์ 2564 กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร

บริษัทใช้งานคุกกี้ (Cookies) เพื่อมอบประสบการณ์การใช้งานเว็บไซต์ของบริษัทที่ดีขึ้น รวมถึงใช้ในการทำการตลาดให้ตรงตามความสนใจของท่านมากที่สุด โดยท่านสามารถเลือก

ปฏิเสธคุกกี้ ยอมรับคุกกี้

หากท่านปฏิเสธคุกกี้ กดปิดข้อความนี้ หรือยังคงใช้งานเว็บไซต์ต่อไป บริษัทจะยังคงเก็บคุกกี้ (Cookies) ที่มีความจำเป็นต่อการใช้งานเว็บไซต์ของท่านเท่านั้น ทั้งนี้ ท่านสามารถตั้งค่าการจัดการคุกกี้ได้ตามวิธีการตั้งค่าที่ระบุไว้ในแต่ละเว็บเบราเซอร์ที่ใช้บริการ ท่านสามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้คุกกี้ของเราได้ที่ นโยบายการใช้คุกกี้ (Cookies Policy) และ ประกาศความเป็นส่วนตัว (Privacy Notice)

×

ศูนย์การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว

เมื่อท่านเข้าชมเว็บไซต์ของเรา อาจมีการจัดเก็บหรือกู้คืนข้อมูลจากเบราว์เซอร์ของท่านในรูปแบบของคุกกี้ ข้อมูลเหล่านี้อาจเป็นข้อมูลเกี่ยวกับท่าน ความชอบของท่าน หรืออุปกรณ์ของท่าน ซึ่งส่วนมากจะถูกใช้เพื่อทำให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้ตามที่ท่านคาดหวัง ข้อมูลเหล่านี้มักไม่ได้ระบุถึงตัวท่านอย่างเฉพาะเจาะจง แต่สามารถให้ประสบการณ์การท่องเว็บแบบปรับแต่งเฉพาะสำหรับท่านมากขึ้น เราเคารพในสิทธิความเป็นส่วนตัวของท่าน โดยให้ท่านสามารถเลือกไม่อนุญาตการทำงานของคุกกี้บางประเภทได้ ท่านสามารถคลิกบนหัวข้อชื่อคุกกี้แต่ละประเภทเพื่อเรียนรู้เพิ่มเติมและปรับเปลี่ยนการตั้งค่าได้ ทั้งนี้ การปิดการใช้งานคุกกี้บางประเภทอาจส่งผลกระทบต่อประสบการณ์การใช้งานเว็บหรือบริการที่เราได้เสนอให้แก่ท่านได้ รายละเอียดเพิ่มเติม
ยอมรับทั้งหมด
คุกกี้ที่จำเป็น
(Strictly Necessary Cookies)
เปิดใช้งานตลอดเวลา
คุกกี้ประเภทนี้มีความจำเป็นต่อการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้เป็นปกติ มีความปลอดภัย และทำให้ท่านสามารถเข้าใช้เว็บไซต์ได้ เช่น การ log in เข้าสู่เว็บไซต์ การยืนยันตัวตน ทั้งนี้ ท่านไม่สามารถปิดการใช้งานของคุกกี้ประเภทนี้ผ่านระบบของเว็บไซต์ของเราได้
คุกกี้เพื่อการวิเคราะห์
(Analytic Cookies)
คุกกี้ประเภทนี้จะเก็บข้อมูลการใช้งานเว็บไซต์ของท่าน เพื่อให้เราสามารถวัดผล ประเมิน ปรับปรุง และพัฒนาเนื้อหาสินค้า/บริการและเว็บไซต์ของเราเพื่อเพิ่มประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของท่าน ทั้งนี้ หากท่านไม่ยินยอมให้เราใช้คุกกี้ประเภทนี้ เราจะไม่สามารถวัดผล ประเมิน และพัฒนาเว็บไซต์ได้
ยืนยันตัวเลือกของฉัน