• About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
ย้อนกลับ

The Sacred Muse

That Which
We Call a Frangipani

ลั่นทม


อุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี ถนนคีรีรัถยา

อำเภอเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี

เมื่อครั้งยังถือครองเพศบรรพชิต พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงจาริกมาประทับที่วัดแห่งหนึ่งซึ่งตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันออกของไหล่เขาสมณ ตำบลคลองกระแชง อำเภอเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี หรือปัจจุบันคือวัดมหาสมณาราม และเมื่อเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้สร้าง ‘พระราชวังพระนครคีรี’ ขึ้นบนเขาลูกเดียวกันนี้ในปี 2402 ถือเป็นพระราชวังแห่งแรกในประเทศไทยที่ตั้งตระหง่านบนยอดเขา เพื่อใช้เป็นที่ประทับสำหรับการแปรพระราชฐาน และพระองค์ได้เสด็จฯ มาประทับปีละหลายครั้งตลอดรัชกาล

ภายในอาณาเขตของพระนครคีรีหรือที่ต่อมารู้จักกันในนาม ‘เขาวัง’ มีสิ่งก่อสร้างหลากหลาย ประกอบด้วยหมู่พระที่นั่ง ปราสาทราชมณเฑียร ป้อมปราการ และอาราม ตามลักษณะของพระราชวังหลวง แต่ที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์คือการออกแบบโดยผสมผสานสถาปัตยกรรมตะวันตกสไตล์นีโอคลาสสิกเข้ากับสถาปัตยกรรมจีน ซึ่งมีความแปลกแตกต่างจากอาคารที่นิยมสร้างกันมาก่อน เช่น การทำซุ้มประตูและซุ้มหน้าต่างขอบโค้งร่วมกับการมุงหลังคาด้วยกระเบื้องกาบกล้วยและปั้นปูนทับในแบบหลังคาจีน รวมถึงการใช้ปูนฉาบแบบโบราณและการตกแต่งด้วยลวดลายปูนปั้นฝีมือช่างเมืองเพชร การผสมผสานดังกล่าวสอดคล้องกลมกลืนกันจนได้รับยกย่องให้เป็นอีกหนึ่งเอกลักษณ์ของสถาปัตยกรรมในยุคนั้น

และก็เช่นเดียวกับความนิยมทั่วไปในรัชสมัย เมื่อเดินพ้นเขตวัดมหาสมณารามไปแล้วจะพบกับดงลั่นทม ซึ่งไม่เพียงเจริญเติบโตอย่างหนาแน่นสองข้างทางเดิน แต่ยังยืนต้นประดับประดาอยู่ทั่วบริเวณพระนครคีรี ว่ากันว่ากลุ่มต้นลั่นทมดอกสีขาวเหล่านี้มีจำนวนมากถึง 1,263 ต้น พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้นำเข้าพันธุ์จากอินโดนีเซียมาปลูกไว้ที่นี่ตั้งแต่สร้างพระราชวัง หากนับถึงตอนนี้อายุก็ยืนยาวเกิน 160 ปีแล้ว

หลังจากปี 2453 ไม่มีเจ้านายพระองค์ใดเสด็จมาประทับที่นี่อีก หมู่อาคารชำรุดทรุดโทรม กระทั่งกรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานสำคัญของชาติ เมื่อปี 2478 จากนั้นจึงเข้าไปบูรณปฏิสังขรณ์ ตามด้วยการจัดตั้งเป็นอุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครคีรี เมื่อปี 2522 ก่อนจะเปิดให้ประชาชนเข้าชมครั้งแรกในช่วงต้นปี 2528

That Which We Call a Frangipani

ลั่นทมเป็นไม้ดอกยืนต้นขนาดกลาง และแท้จริงแล้วไม่ใช่พันธุ์ไม้พื้นเมืองของไทย ถูกค้นพบครั้งแรกบนหมู่เกาะแคริบเบียน ทวีปอเมริกาใต้ ในช่วงศตวรรษที่ 17 โดยชาร์ลส์ พลูมิเอร์ (Charles Plumier) นักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศส ผู้ได้รับบัญชาให้ออกสำรวจค้นหาพืชพันธุ์แปลกใหม่ตามพระราชประสงค์ของพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 หลังจากนั้นจึงกระจายพันธุ์ไปอีกหลายภูมิภาคทั่วโลก โดยเฉพาะประเทศเขตร้อนชื้น โดยมีชื่อวิทยาศาสตร์แบบให้เกียรติผู้ค้นพบว่า Plumeria rubra แต่หลายคนอาจเคยได้ยินชื่อสามัญภาษาอังกฤษว่า frangipani บนขวดน้ำหอมที่มีกลิ่นของลั่นทม ซึ่งก็ไม่ผิดเช่นกันเพราะนั่นเป็นอีกชื่อที่ได้มาจากขุนนางชาวอิตาเลียน มาร์กีส์ มูซิโอ ฟรานจีปานี ผู้นำดอกไม้ชนิดนี้ไปทำน้ำหอมเป็นคนแรกในปลายศตวรรษที่ 17

สำหรับการเดินทางเข้ามายังประเทศไทย ปรากฏข้อสันนิษฐานหลายแนวทางโดยไม่มีใครฟันธงได้ บ้างว่ามาจากอเมริกาใต้ตั้งแต่เมื่อราว 500 ปีก่อนโดยนักเดินเรือชาวสเปนหรือโปรตุเกส บ้างว่านำเข้ามาในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยพ่อค้าชาวฝรั่งเศสในสมัยอยุธยา หรือโดยกองทัพฝรั่งเศสในยุคล่าอาณานิคม บ้างก็ว่านำเข้ามาจากเขมรภายหลังสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1 แห่งกรุงศรีอยุธยา ทรงยกทัพพิชิตนครธมสำเร็จ โดยโยงที่มานี้เข้ากับชื่อ ‘ลั่นธม’ เนื่องจาก ‘ลั่น’ แปลว่า ตี เช่น ลั่นกลอง และ ‘ธม’ หมายถึง นครธม ก่อนจะเพี้ยนเป็น ‘ลั่นทม’ ในภายหลัง

ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ลั่นทมได้รับความนิยมปลูกกันอย่างแพร่สะพัด ทั้งในเขตพระราชวังและอารามหลวงแทบทุกแห่ง ทว่าไม่ค่อยมีใครสนใจปลูกประดับบ้านพักหรือที่อยู่อาศัยส่วนตัว ด้วยเหตุผลด้านความรู้สึกหลายประการ เช่น คนสมัยก่อนนับว่าลั่นทมเป็นต้นไม้ของสูงสามัญชนไม่สามารถปลูกได้ และยังมียางสีขาวขุ่นซึ่งเป็นพิษ หากสัมผัสโดนผิวหนังจะเกิดผื่นคัน ระคายเคือง และมีอาการอักเสบบวมแดง ธรรมเนียมปฏิบัติในอดีตของบางประเทศ เช่น สิงคโปร์ ลั่นทมนับเป็นต้นไม้ที่มักปลูกไว้ข้างหลุมศพ ถึงกับมีอีกชื่อหนึ่งว่า ‘Singapore graveyard flower’ ลั่นทมจึงติดภาพลักษณ์ของการอยู่คู่กับการสูญเสีย ทั้งยังออกเสียงพ้องกับคำว่า ‘ระทม’ ซึ่งหมายถึงความเศร้าโศก ทั้งหมดนี้จึงไม่น่าแปลกที่จะมีความเชื่อว่า หากปลูกต้นไม้ดอกหอมนี้ในบ้านก็จะนำความทุกข์ระทมและเศร้าเสียใจมาสู่ผู้อยู่อาศัย

เหตุผลทางความเชื่อเหล่านี้ผสมกับความจำเป็นทางเศรษฐกิจ ทำให้ในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมามีการเปลี่ยนชื่อลั่นทมเป็น ‘ลีลาวดี’ โดย ‘ลือ’ กันว่าเป็นชื่อพระราชทานจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ซึ่งไม่เป็นความจริงแต่อย่างใด แต่ก็ทำให้ต้นไม้ที่มีดอกสีขาวกลิ่นหอมเย็นต้นนี้กลับมาได้รับความนิยมสูงลิบ พ่อค้าแม่ค้าหน้าบานขายได้ราคา เพราะชื่อลีลาวดีช่างไพเราะเป็นมงคล

พลังของ ‘ชื่อ’ นั้นมีอานุภาพในความนึกคิดปรุงแต่งของมนุษย์มาแต่ไหนแต่ไร และยังคงมีอยู่ในปัจจุบัน แต่ไม่ว่าจะเรียกขานด้วยนามใดความจริงของต้นไม้ก็ไม่เปลี่ยน ลั่นทมยังคงเป็นต้นไม้ที่มีดอกสีขาวสะอาด มีเกสรสีเหลืองนวลอยู่ภายใน ให้กลิ่นหอมเย็นอวลไปไกล และเติบโตโดยยึดมั่นกับฤดูกาลของตัวเองอย่างเหนียวแน่น หากใครไปเที่ยวพระนครคีรีตั้งแต่เดือนธันวาคมเป็นต้นไปก็จะได้เจอกลุ่มต้นลั่นทมที่พากันทิ้งใบ อวดกิ่งก้านเป็นเส้นสายทั้งโค้งคดและหงิกงอดูแปลกตา เพราะมันคือช่วงเวลาพักรอการผลิดอก แต่หากใครเลือกไปหน้าร้อนช่วงระหว่างเดือนมีนาคมถึงเมษายน ต้นไม้เหล่านี้จะแข่งกันออกดอกแบ่งบาน สัมผัสได้ถึงกลิ่นหอมอ่อนโยนที่เคยทำให้มาร์กีส์ มูซิโอ ฟรานจีปานี หลงเสน่ห์มาแล้ว

ไม่ว่าจะในพระราชวัง ในบ้านคน บนหลุมศพ หรือแม้กระทั่งในป่าลึกที่ไม่มีใครสนใจให้นิยาม ลั่นทมหรือลีลาวดีจะยังคงยืนต้นเติบโตผ่านฤดูกาลและส่งกลิ่นหอมเย็นอันเป็นเอกลักษณ์ของมันต่อไป

Back to Top
ดาวน์โหลด
Download This Tree (PDF)
Online Format
Book Format
Book “Gallery of Tree”
Flip Book
PDF
Related Trees
  • The Guardian Angel
  • The Wise One
  • The Master of Resilience
  • The Sacred Muse
ไทร
หมู่บ้านปิยะมิตร อำเภอเบตง

จังหวัดยะลา
สมพง
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา

อำเภอเบตง จังหวัดยะลา
ตะแบก
บ้านใหม่ในฝัน อำเภอเมืองน่าน

จังหวัดน่าน
โพธิ์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ถนนพระจันทร์

เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
สมพง
อุทยานแห่งชาติเขาพนมเบญจา

อำเภอเมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่
โกงกางใบเล็ก
บ้านหาดทรายขาว อำเภอเมืองระนอง

จังหวัดระนอง
ไทรย้อยใบทู่
คลองสังเน่ห์ อำเภอตะกั่วป่า

จังหวัดพังงา
มะขาม
วัดศิลามงคล อำเภอหล่มเก่า

จังหวัดเพชรบูรณ์
เลียงผึ้ง
ชุมชนบ้านสะนำ อำเภอบ้านไร่

จังหวัดอุทัยธานี
ลิ้นควาย
วัดถ้ำพระโพธิสัตว์ อำเภอแก่งคอย

จังหวัดสระบุรี
มะเดื่อกวาง
ป่าบ้านดอนดงคำ อำเภอน้ำพอง

จังหวัดขอนแก่น
จามจุรี
สโมสรยิมคานา ถนนเชียงใหม่-ลำพูน

อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
โพธิ์
วัดมหาธาตุ ถนนนเรศวร อำเภอพระนครศรีอยุธยา

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
ไทรย้อย
เดอะ แจม แฟคทอรี่ ถนนเจริญนคร เขตคลองสาน

กรุงเทพมหานคร
พุทรา
เขตอุทยานประวัติศาสตร์ อำเภอพระนครศรีอยุธยา

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
จำปาดะ
บ้านบาเลาะ อำเภอสายบุรี

จังหวัดปัตตานี
209 อาคารเคเคพี ทาวเวอร์ ถนนสุขุมวิท 21 (อโศก)
แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110
KKP Contact Center 0 2165 5555
  • Home
  • About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
KKP Group Privacy Notice Site Map
© สงวนลิขสิทธิ์ 2564 กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร

บริษัทใช้งานคุกกี้ (Cookies) เพื่อมอบประสบการณ์การใช้งานเว็บไซต์ของบริษัทที่ดีขึ้น รวมถึงใช้ในการทำการตลาดให้ตรงตามความสนใจของท่านมากที่สุด โดยท่านสามารถเลือก

ปฏิเสธคุกกี้ ยอมรับคุกกี้

หากท่านปฏิเสธคุกกี้ กดปิดข้อความนี้ หรือยังคงใช้งานเว็บไซต์ต่อไป บริษัทจะยังคงเก็บคุกกี้ (Cookies) ที่มีความจำเป็นต่อการใช้งานเว็บไซต์ของท่านเท่านั้น ทั้งนี้ ท่านสามารถตั้งค่าการจัดการคุกกี้ได้ตามวิธีการตั้งค่าที่ระบุไว้ในแต่ละเว็บเบราเซอร์ที่ใช้บริการ ท่านสามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้คุกกี้ของเราได้ที่ นโยบายการใช้คุกกี้ (Cookies Policy) และ ประกาศความเป็นส่วนตัว (Privacy Notice)

×

ศูนย์การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว

เมื่อท่านเข้าชมเว็บไซต์ของเรา อาจมีการจัดเก็บหรือกู้คืนข้อมูลจากเบราว์เซอร์ของท่านในรูปแบบของคุกกี้ ข้อมูลเหล่านี้อาจเป็นข้อมูลเกี่ยวกับท่าน ความชอบของท่าน หรืออุปกรณ์ของท่าน ซึ่งส่วนมากจะถูกใช้เพื่อทำให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้ตามที่ท่านคาดหวัง ข้อมูลเหล่านี้มักไม่ได้ระบุถึงตัวท่านอย่างเฉพาะเจาะจง แต่สามารถให้ประสบการณ์การท่องเว็บแบบปรับแต่งเฉพาะสำหรับท่านมากขึ้น เราเคารพในสิทธิความเป็นส่วนตัวของท่าน โดยให้ท่านสามารถเลือกไม่อนุญาตการทำงานของคุกกี้บางประเภทได้ ท่านสามารถคลิกบนหัวข้อชื่อคุกกี้แต่ละประเภทเพื่อเรียนรู้เพิ่มเติมและปรับเปลี่ยนการตั้งค่าได้ ทั้งนี้ การปิดการใช้งานคุกกี้บางประเภทอาจส่งผลกระทบต่อประสบการณ์การใช้งานเว็บหรือบริการที่เราได้เสนอให้แก่ท่านได้ รายละเอียดเพิ่มเติม
ยอมรับทั้งหมด
คุกกี้ที่จำเป็น
(Strictly Necessary Cookies)
เปิดใช้งานตลอดเวลา
คุกกี้ประเภทนี้มีความจำเป็นต่อการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้เป็นปกติ มีความปลอดภัย และทำให้ท่านสามารถเข้าใช้เว็บไซต์ได้ เช่น การ log in เข้าสู่เว็บไซต์ การยืนยันตัวตน ทั้งนี้ ท่านไม่สามารถปิดการใช้งานของคุกกี้ประเภทนี้ผ่านระบบของเว็บไซต์ของเราได้
คุกกี้เพื่อการวิเคราะห์
(Analytic Cookies)
คุกกี้ประเภทนี้จะเก็บข้อมูลการใช้งานเว็บไซต์ของท่าน เพื่อให้เราสามารถวัดผล ประเมิน ปรับปรุง และพัฒนาเนื้อหาสินค้า/บริการและเว็บไซต์ของเราเพื่อเพิ่มประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของท่าน ทั้งนี้ หากท่านไม่ยินยอมให้เราใช้คุกกี้ประเภทนี้ เราจะไม่สามารถวัดผล ประเมิน และพัฒนาเว็บไซต์ได้
ยืนยันตัวเลือกของฉัน