• About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
ย้อนกลับ

The Master of Resilience

The Last
Legacy

กระบก


บ้านดงทรายงาม อำเภอหนองพอก

จังหวัดร้อยเอ็ด

At the molecular heart of life,
the trees and we are essentially identical.

Carl Sagan

มีคำกล่าวแต่โบราณว่า “ลำน้ำสำคัญทุกสายในอีสานต้องมีน้ำจากดงบังอี่ไหลลงไปรวมอยู่” ค่าที่เป็นแหล่งต้นน้ำสำคัญของภาคอีสาน สารพัดลำน้ำลำห้วยที่ว่านั้นไหลออกมาจากผืนป่าแห่งนี้ และถ้าไม่ไหลต่อเนื่องสู่แม่น้ำโขงโดยตรง ก็ต้องไหลลงแม่น้ำโขง โดยผ่านห้วยหนองคลองบึง กลายเป็นลำน้ำสาขาของแม่น้ำชี แม่น้ำมูน และแม่น้ำสงคราม

ตำแหน่งที่กระบกต้นนี้ยืนอยู่เคยเป็นส่วนหนึ่งของ ‘ป่าดงบังอี่’ ป่าผืนใหญ่ของภาคอีสาน ตั้งอยู่ทางฝั่งซ้ายของแม่น้ำโขง มีอาณาเขตครอบคลุมหลายพื้นที่ของจังหวัดนครพนม มุกดาหาร อำนาจเจริญ ยโสธร กาฬสินธุ์ และร้อยเอ็ด

ผืนป่าดังกล่าวมีส่วนผสมของระบบนิเวศอันหลากหลายในบริเวณใกล้แม่น้ำโขง ซึ่งมีปริมาณน้ำฝนมากกว่าพื้นที่ตอนในที่เป็นป่าดิบแล้ง ชาวบ้านเรียก 'ป่าดง' ส่วนเขตภูเขาที่เต็มไปด้วยหินทราย และดินตื้น ไม่อุ้มน้ำ เป็นป่าเต็งรัง หรือ 'ป่าโคก' ตามภาษาท้องถิ่น ด้านแถบที่ลาดเขา ใกล้ลำห้วย ความชื้นสูง และชั้นดินหนา ถูกครอบครองโดยป่าเบญจพรรณ และมีป่าทามเข้าจับจองที่ราบสองฝั่งลำน้ำซึ่งน้ำท่วมเป็นประจำในฤดูน้ำหลาก

กระบกมีชื่อสามัญว่า wild almond เพราะเมล็ดสีน้ำตาลเปลือกแข็งนั้น
เมื่อคั่วสุกแล้วรับประทานจะให้รสชาติหอมมัน คล้ายเมล็ดอัลมอนด์
คนอีสานนิยมนำไปโรยเกลือเป็นเมนูกินเล่น

พื้นที่หลายส่วนของป่าดงบังอี่ยังคงสภาพระบบนิเวศทางธรรมชาติไว้ได้ แต่ไม่ใช่กับบ้านดงทรายงาม อำเภอหนองพอก จังหวัดร้อยเอ็ด เพราะเมื่อกวาดสายตาสำรวจบริเวณโดยรอบต้นกระบกในวันนี้ เราแทบไม่พบร่องรอยความเป็นป่าดั้งเดิมให้เห็น ต้นกระบกนี้ถูกแวดล้อมไปด้วยไผ่ มะพร้าว กล้วย และพืชเกษตรกรรมอื่นๆ เช่น อ้อย มันสำปะหลัง ฯลฯ ทั้งหมดล้วนเป็นพื้นที่สีเขียวจากการปลูกโดยฝีมือมนุษย์

...คงเหลือเพียงกระบกผู้โดดเดี่ยวที่รอดพ้นคมขวานฟันเลื่อยและเติบโตต่อมาจนถึงปัจจุบัน

ปฏิเสธไม่ได้ว่าสัมปทานป่าไม้คือตัวกระตุ้นความเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ละแวกนี้ในพริบตา บรรดาต้นไม้ใหญ่ เช่น ยางนา ประดู่ ตะเคียน ฯลฯ ซึ่งมีมูลค่าทางเศรษฐกิจ มีเนื้อไม้แข็งแรงทนทาน เป็นที่ต้องการของท้องตลาด ถูกตัดโค่นจนแทบเกลี้ยงตั้งแต่เมื่อประมาณสามสิบปีที่แล้ว

เหตุผลที่ต้นกระบกยักษ์ขนาดเส้นรอบวงลำต้นมากกว่าหกเมตรต้นนี้ไม่โดนโค่น อาจเนื่องจากขึ้นอยู่ใกล้บ้านของพ่อบุญ สืบสิงห์ ผู้ปรารถนาจะเก็บรักษาไม้ไว้ให้ร่มเงาแก่ลูกหลาน หลังผ่านพ้นยุคสัมปทานทำไม้ก็ยังมีคนแวะเวียนมาขอซื้อต้นกระบกอีกหลายราย แต่พ่อบุญปฏิเสธเรื่อยมา

ชายชราเสียชีวิตไปแล้วเมื่อประมาณ 2-3 ปีก่อน แต่สมัยที่พ่อบุญมีชีวิตอยู่ นายอำเภอคนหนึ่งเดินทางมาเป็นประธานงานบวชในหมู่บ้านดงทรายงามและเห็นต้นกระบกนี้ จึงเอ่ยปากกับพ่อบุญว่าอย่าโค่นหรือขายใคร รักษาไว้ให้ดี เพื่อให้เป็นต้นไม้ประจำจังหวัด เพราะทั่วทั้งร้อยเอ็ดไม่มีกระบกต้นใดสูงใหญ่เท่านี้อีกแล้ว

The Last Legacy

กระบกเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงใหญ่ พูพอนรอบโคนต้นไม่ได้แผ่รัศมีอลังการ แต่ลักษณะพิเศษอันเป็นเอกลักษณ์คือทรงคล้ายแท่งทรงกระบอกที่ถูกจับมัดรวม คล้ายผู้หญิงผมยาวแล้วมัดผม กลายเป็นลอนโค้งต่อเนื่องดูสวยงาม ชื่อสามัญภาษาอังกฤษของต้นกระบกคือ ‘wild almond’ เนื่องจากเมล็ดสีน้ำตาลเปลือกแข็งที่ซ่อนอยู่ในผลนั้น เมื่อคั่วสุกแล้วรับประทานจะให้รสชาติหอมมันคล้ายเมล็ดอัลมอนด์ สมัยก่อนคนอีสานนิยมนำไปคั่วหรือทอดน้ำมันโรยเกลือ เป็นเมนูกินเล่นเคี้ยวเพลิน

อันที่จริงกระบกมิใช่พันธุ์ไม้หายากเพราะกระจายพันธุ์ตามธรรมชาติทั่วภาคอีสาน พบได้ทุกระบบนิเวศ ไม่ว่าจะป่าดง ป่าโคก ป่าบุ่ง ป่าทาม ฯลฯ แต่ในระยะหลังกลับมีจำนวนลดลงจนน่าใจหาย เช่นกระบกต้นนี้ ช่วงชีวิตหนึ่งมันย่อมต้องเคยเติบโตอยู่ในป่าธรรมชาติ ท่ามกลางไม้ใหญ่ด้วยกัน และผ่านการช่วงชิงแสงแดดกับต้นไม้รอบข้าง ลำต้นถึงต้องรีบยืดจนสูงใหญ่ และกลายเป็นความพิเศษอย่างที่เห็นวันนี้

การพูดคุยกับนายอำเภอในวันนั้นเป็นไปอย่างถูกคอ ทำให้พ่อบุญและแม่ทอน ผู้เป็นภรรยา ตัดสินใจยกต้นกระบกพร้อมที่ดินบริเวณข้างเคียงขนาดหนึ่งไร่ให้เป็นทรัพย์สินของทางราชการ แต่เนื่องจากทั้งหมดอยู่ในเขตปฏิรูปที่ดิน ถูกระบุสถานภาพเป็นที่ดิน ส.ป.ก. 4-01 ซึ่งอนุญาตให้ผู้มีชื่อถือใช้ประโยชน์เป็นที่อยู่อาศัยและพื้นที่เกษตรกรรมเท่านั้น แต่ไม่ใช่เจ้าของที่ดินจึงไม่มีสิทธิครอบครองที่ดิน ไม่สามารถโอนที่ดินให้บุคคลอื่นได้ และไม่สามารถยกให้เป็นพื้นที่สาธารณะได้ตามที่พ่อบุญและแม่ทอนตั้งใจ

หน่วยงานระดับจังหวัดก็ทำได้เพียงมอบอำนาจผ่านระดับอำเภอสู่คณะกรรมการหมู่บ้านให้ช่วยกันบำรุงดูแล พร้อมกับขึ้นทะเบียนกระบกต้นนี้เป็นต้นไม้ประจำจังหวัดร้อยเอ็ด เพื่อให้มันอยู่เป็นมรดกล้ำค่าของผืนป่าดงบังอี่ที่ยังหลงเหลือให้คนรุ่นหลังได้เห็นกับตาสืบไป

Back to Top
ดาวน์โหลด
Download This Tree (PDF)
Online Format
Book Format
Book “Gallery of Tree”
Flip Book
PDF
Related Trees
  • The Guardian Angel
  • The Wise One
  • The Master of Resilience
  • The Sacred Muse
ท้ายเภา
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาบรรทัด

อำเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง
ตะแบก
บ้านใหม่ในฝัน อำเภอเมืองน่าน

จังหวัดน่าน
เชียง
บ้านบัว อำเภอกุดบาก

จังหวัดสกลนคร
ยางนา
บ้านสวนยาง อำเภอนครไทย

จังหวัดพิษณุโลก
โพธิ์ ไทร ไกร กร่าง
วัดบางกุ้ง อำเภอบางคนที

จังหวัดสมุทรสงคราม
มะค่าโมง
ป่าสงวนแห่งชาติห้วยก้านเหลือง

อำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์
ไทรพัน
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูเขียว อำเภอคอนสาร

จังหวัดชัยภูมิ
จัน
พระนารายณ์ราชนิเวศน์ ถนนสรศักดิ์

อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี
เลียงผึ้ง
ชุมชนบ้านสะนำ อำเภอบ้านไร่

จังหวัดอุทัยธานี
ลิ้นควาย
วัดถ้ำพระโพธิสัตว์ อำเภอแก่งคอย

จังหวัดสระบุรี
ตะเคียนทอง
วัดตะเคียนงาม ถนนเฉลิมบูรพาชลทิต อำเภอแกลง

จังหวัดระยอง
มะเดื่อกวาง
ป่าบ้านดอนดงคำ อำเภอน้ำพอง

จังหวัดขอนแก่น
โพธิ์
วัดมหาธาตุ ถนนนเรศวร อำเภอพระนครศรีอยุธยา

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
พุทรา
เขตอุทยานประวัติศาสตร์ อำเภอพระนครศรีอยุธยา

จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
แก้วเจ้าจอม
มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา ถนนอู่ทองนอก

เขตดุสิต กรุงเทพมหานคร
ก้ามปู
บ้านปาร์คนายเลิศ ถนนวิทยุ เขตปทุมวัน

กรุงเทพมหานคร
209 อาคารเคเคพี ทาวเวอร์ ถนนสุขุมวิท 21 (อโศก)
แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110
KKP Contact Center 0 2165 5555
  • Home
  • About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
KKP Group Privacy Notice Site Map
© สงวนลิขสิทธิ์ 2564 กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร

บริษัทใช้งานคุกกี้ (Cookies) เพื่อมอบประสบการณ์การใช้งานเว็บไซต์ของบริษัทที่ดีขึ้น รวมถึงใช้ในการทำการตลาดให้ตรงตามความสนใจของท่านมากที่สุด โดยท่านสามารถเลือก

ปฏิเสธคุกกี้ ยอมรับคุกกี้

หากท่านปฏิเสธคุกกี้ กดปิดข้อความนี้ หรือยังคงใช้งานเว็บไซต์ต่อไป บริษัทจะยังคงเก็บคุกกี้ (Cookies) ที่มีความจำเป็นต่อการใช้งานเว็บไซต์ของท่านเท่านั้น ทั้งนี้ ท่านสามารถตั้งค่าการจัดการคุกกี้ได้ตามวิธีการตั้งค่าที่ระบุไว้ในแต่ละเว็บเบราเซอร์ที่ใช้บริการ ท่านสามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้คุกกี้ของเราได้ที่ นโยบายการใช้คุกกี้ (Cookies Policy) และ ประกาศความเป็นส่วนตัว (Privacy Notice)

×

ศูนย์การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว

เมื่อท่านเข้าชมเว็บไซต์ของเรา อาจมีการจัดเก็บหรือกู้คืนข้อมูลจากเบราว์เซอร์ของท่านในรูปแบบของคุกกี้ ข้อมูลเหล่านี้อาจเป็นข้อมูลเกี่ยวกับท่าน ความชอบของท่าน หรืออุปกรณ์ของท่าน ซึ่งส่วนมากจะถูกใช้เพื่อทำให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้ตามที่ท่านคาดหวัง ข้อมูลเหล่านี้มักไม่ได้ระบุถึงตัวท่านอย่างเฉพาะเจาะจง แต่สามารถให้ประสบการณ์การท่องเว็บแบบปรับแต่งเฉพาะสำหรับท่านมากขึ้น เราเคารพในสิทธิความเป็นส่วนตัวของท่าน โดยให้ท่านสามารถเลือกไม่อนุญาตการทำงานของคุกกี้บางประเภทได้ ท่านสามารถคลิกบนหัวข้อชื่อคุกกี้แต่ละประเภทเพื่อเรียนรู้เพิ่มเติมและปรับเปลี่ยนการตั้งค่าได้ ทั้งนี้ การปิดการใช้งานคุกกี้บางประเภทอาจส่งผลกระทบต่อประสบการณ์การใช้งานเว็บหรือบริการที่เราได้เสนอให้แก่ท่านได้ รายละเอียดเพิ่มเติม
ยอมรับทั้งหมด
คุกกี้ที่จำเป็น
(Strictly Necessary Cookies)
เปิดใช้งานตลอดเวลา
คุกกี้ประเภทนี้มีความจำเป็นต่อการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้เป็นปกติ มีความปลอดภัย และทำให้ท่านสามารถเข้าใช้เว็บไซต์ได้ เช่น การ log in เข้าสู่เว็บไซต์ การยืนยันตัวตน ทั้งนี้ ท่านไม่สามารถปิดการใช้งานของคุกกี้ประเภทนี้ผ่านระบบของเว็บไซต์ของเราได้
คุกกี้เพื่อการวิเคราะห์
(Analytic Cookies)
คุกกี้ประเภทนี้จะเก็บข้อมูลการใช้งานเว็บไซต์ของท่าน เพื่อให้เราสามารถวัดผล ประเมิน ปรับปรุง และพัฒนาเนื้อหาสินค้า/บริการและเว็บไซต์ของเราเพื่อเพิ่มประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของท่าน ทั้งนี้ หากท่านไม่ยินยอมให้เราใช้คุกกี้ประเภทนี้ เราจะไม่สามารถวัดผล ประเมิน และพัฒนาเว็บไซต์ได้
ยืนยันตัวเลือกของฉัน