• About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
ย้อนกลับ

The Master of Resilience

The Last
Fortress

มะเดื่อกวาง


ป่าบ้านดอนดงคำ อำเภอน้ำพอง

จังหวัดขอนแก่น

อาจเพราะไม่ใช่ต้นไม้ดาวเด่นที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจเหมือนยางนา ไม้แดง ตะเคียน หรือมะค่า มะเดื่อกวางต้นนี้จึงซ่อนตัวเองอยู่ในป่าชุมชนบ้านหัวบึง หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า ‘ป่าดอนดงคำ’ ตำบลทรายมูล จังหวัดขอนแก่น มานานกว่าสองร้อยปี และมีน้อยคนสังเกตเห็นความไม่ธรรมดาที่ซ่อนอยู่ในการยืนต้นสง่างามบนแผ่นดินอีสานของมัน

มะเดื่อกวางเป็นพืชสกุลเดียวกับโพธิ์และไทร จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ผลัดใบระยะสั้นๆ สูงได้ถึง 20-30 เมตร ลำต้นเปลาตรง ครั้นอายุมากขึ้นก็จะปรากฏพูพอนที่โคนต้น พบได้แพร่หลายทุกภูมิภาคของประเทศไทย แต่จะเจริญเติบโตได้ดีเฉพาะพื้นที่ที่มีความชื้นสูงเท่านั้น ผลทรงกลมแป้นตามสกุลมะเดื่อที่ร่วงหล่นรอบต้นทำให้มีต้นอ่อนของมะเดื่อกวางขึ้นอยู่ประปราย แต่หลายคนที่ขุดต้นอ่อนกลับไปปลูกที่บ้านมักต้องผิดหวัง เพราะอัตราการรอดชีวิตต่ำ สันนิษฐานว่าเป็นเพราะความชื้นในดินและอากาศยังไม่เพียงพอ การที่มะเดื่อกวางต้นแม่นี้กลับเติบโตกว่าสองร้อยปีบนแผ่นดินจังหวัดขอนแก่น ที่เมื่อปี 2562 ผู้ว่าราชการเพิ่งจะต้องประกาศภาวะภัยแล้งทุกตำบล จึงนับว่าไม่ใช่เรื่องสามัญเลย

ป่าดอนดงคำมีเนื้อที่ 88 ไร่ 9 ตารางวา ขึ้นทะเบียนป่าชุมชนกับกรมป่าไม้อย่างเป็นทางการเมื่อ 18 มีนาคม 2556 ส่งผลให้ชุมชนบ้านหัวบึงมีสิทธิเต็มที่ในการบริหารจัดการ ดูแลรักษา และใช้ประโยชน์ภายใต้หลักการความยั่งยืน ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ไกรเลิศ ทวีกุล จากคณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น เคยเข้ามาสำรวจพื้นที่และรู้สึกประทับใจในเสน่ห์ของรากพูพอน ตลอดจนชี้ให้เห็นความพิเศษว่ามะเดื่อกวางขนาดใหญ่ไม่ใช่ไม้ยืนต้นที่พบได้ทั่วไปในภูมิภาคแห้งแล้ง ผู้คนจึงเริ่มให้ความสนใจในฐานะเป็นมะเดื่อกวางที่สวยสมบูรณ์ที่สุดต้นหนึ่ง

แต่อะไรคือปัจจัยเกื้อหนุนให้ต้นไม้จำนวนมากในป่าชุมชนแห่งนี้ยังดำรงอยู่และคงความอุดมสมบูรณ์มาได้จนถึงปัจจุบัน ในขณะที่บริเวณโดยรอบเปลี่ยนสภาพเป็นพื้นที่เกษตรกรรมเชิงเดี่ยวไปหมดแล้ว...

The Last Fortress

เมื่อค้นหาคำตอบย้อนไปในอดีตจึงพบว่า ค่านิยมในการอนุรักษ์ป่าของผู้คนที่นี่ฝังรากลึกมาตั้งแต่ช่วงแรกของการก่อร่างชุมชนเมื่อราวปี 2438-2442 ภายใต้การนำของหลวงปู่สีทน กิตฺติปญฺโญ ที่ชาวบ้านตำบลทรายมูลให้ความเคารพนับถืออย่างมากในฐานะสงฆ์ผู้ปฏิบัติภาวนาเคร่งครัด เป็นเนื้อนาบุญสำหรับญาติโยม ทั้งมีกิตติศัพท์ในทางวิทยาคมเป็นที่ยำเกรง โดยสิ่งหนึ่งที่หลวงปู่สีทนสั่งสอนเสมอคือให้รักษาป่า ‘เพื่ออนาคตลูกหลานจักได้เบิ่งกันต่อๆ ไป’

ด้วยการเพียรสอนและทำนเป็นเยี่ยงอย่าง ประกอบกับศรัทธาในจริยวัตรหรืออิทธิฤทธิ์ที่ชาวบ้านมีให้แก่หลวงปู่อย่างเต็มเปี่ยม หลวงปู่สีทนจึงเป็นศูนย์รวมแรงรวมใจจากทุกคน และมีบทบาทสำคัญยิ่งต่อการปลูกฝังความคิดอนุรักษ์ป่าชุมชน โดยภายหลังจากหลวงปู่สีทนมรณภาพ ชาวบ้านได้ดำเนินการสร้างเจดีย์ขนาดเล็กไว้ในป่าดอนดงคำเพื่อบรรจุอัฐิ และถือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่คนในชุมชนจะร่วมกันแสดงความเคารพสักการะและขอพรในวันที่ 16 เมษายนของทุกปี

วันนี้ ท่ามกลางภัยแล้งรอบด้านของอีสาน และการตัดโค่นป่าเป็นบริเวณกว้างเพื่อสร้างสนามบินน้ำพอง ซึ่งทำให้แหล่งน้ำผุดที่เคยมีอยู่จำนวนมากเหือดหายไปเกือบหมดสิ้น ป่าดอนดงคำกลายเป็นสินทรัพย์ของชุมชนที่ประเมินค่ามิได้ และมะเดื่อกวางต้นงามก็รอดชีวิตมาจนถึงปัจจุบัน พร้อมกันกับไม้ใหญ่อีกหลายต้น และเหล่าไม้ในอารักขาของชาวบ้านก็สนองคุณทันตาเห็น บ่อน้ำผุดธรรมชาติซึ่งอยู่ในบริเวณนี้จึงยังคงมีน้ำสะอาดเติมเต็มอย่างต่อเนื่อง ชาวบ้านแถบนี้ไม่เคยขาดแคลนน้ำสำหรับปลูกผัก เลี้ยงปลาและป้อนเข้าระบบประปาหมู่บ้าน

ดูเหมือนมิใช่เพียง ‘ได้เบิ่งกันต่อๆ มา’ เท่านั้น แต่พลังศรัทธาของพระสงฆ์และชาวบ้าน ได้ทำให้คนรุ่นหลังมีกินมีใช้และมีชีวิตที่ไม่แล้งไร้มาจนถึงทุกวันนี้

Back to Top
ดาวน์โหลด
Download This Tree (PDF)
Online Format
Book Format
Book “Gallery of Tree”
Flip Book
PDF
Related Trees
  • The Guardian Angel
  • The Wise One
  • The Master of Resilience
  • The Sacred Muse
กระบากขาว
อุทยานแห่งชาติทองผาภูมิ อำเภอทองผาภูมิ

จังหวัดกาญจนบุรี
ไทร
หมู่บ้านปิยะมิตร อำเภอเบตง

จังหวัดยะลา
สัก
อุทยานแห่งชาติต้นสักใหญ่
บ้านปางเกลือ

อำเภอน้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์
โพธิ์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ถนนพระจันทร์

เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร
โพธิ์ ไทร ไกร กร่าง
วัดบางกุ้ง อำเภอบางคนที

จังหวัดสมุทรสงคราม
สมพง
อุทยานแห่งชาติเขาพนมเบญจา

อำเภอเมืองกระบี่ จังหวัดกระบี่
มะค่าโมง
ป่าสงวนแห่งชาติห้วยก้านเหลือง

อำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์
ตะบูน
บ้านท่าระแนะ อำเภอเมืองตราด

จังหวัดตราด
ตาลโตนด
แหลมพรหมเทพ ถนนเลียบหาดราไวย์ อำเภอเมืองภูเก็ต

จังหวัดภูเก็ต
ตะเคียนทอง
วัดตะเคียนงาม ถนนเฉลิมบูรพาชลทิต อำเภอแกลง

จังหวัดระยอง
ไกร
ถนนโยธา เขตสัมพันธวงศ์

กรุงเทพมหานคร
กระบก
บ้านดงทรายงาม อำเภอหนองพอก

จังหวัดร้อยเอ็ด
อินทนิลน้ำ
พิพิธภัณฑ์วังสวนผักกาด ถนนศรีอยุธยา เขตราชเทวี

กรุงเทพมหานคร
ลั่นทม
อุทยานประวัติศาสตร์พระนครคีรี ถนนคีรีรัถยา

อำเภอเมืองเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี
ยางอินเดีย
มหาวิทยาลัยศิลปากร ถนนหน้าพระลาน เขตพระนคร

กรุงเทพมหานคร
จำปาดะ
บ้านบาเลาะ อำเภอสายบุรี

จังหวัดปัตตานี
209 อาคารเคเคพี ทาวเวอร์ ถนนสุขุมวิท 21 (อโศก)
แขวงคลองเตยเหนือ เขตวัฒนา กรุงเทพฯ 10110
KKP Contact Center 0 2165 5555
  • Home
  • About Gallery of Trees
  • Gallery of Trees
  • News & Activities
KKP Group Privacy Notice Site Map
© สงวนลิขสิทธิ์ 2564 กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร

บริษัทใช้งานคุกกี้ (Cookies) เพื่อมอบประสบการณ์การใช้งานเว็บไซต์ของบริษัทที่ดีขึ้น รวมถึงใช้ในการทำการตลาดให้ตรงตามความสนใจของท่านมากที่สุด โดยท่านสามารถเลือก

ปฏิเสธคุกกี้ ยอมรับคุกกี้

หากท่านปฏิเสธคุกกี้ กดปิดข้อความนี้ หรือยังคงใช้งานเว็บไซต์ต่อไป บริษัทจะยังคงเก็บคุกกี้ (Cookies) ที่มีความจำเป็นต่อการใช้งานเว็บไซต์ของท่านเท่านั้น ทั้งนี้ ท่านสามารถตั้งค่าการจัดการคุกกี้ได้ตามวิธีการตั้งค่าที่ระบุไว้ในแต่ละเว็บเบราเซอร์ที่ใช้บริการ ท่านสามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการใช้คุกกี้ของเราได้ที่ นโยบายการใช้คุกกี้ (Cookies Policy) และ ประกาศความเป็นส่วนตัว (Privacy Notice)

×

ศูนย์การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว

เมื่อท่านเข้าชมเว็บไซต์ของเรา อาจมีการจัดเก็บหรือกู้คืนข้อมูลจากเบราว์เซอร์ของท่านในรูปแบบของคุกกี้ ข้อมูลเหล่านี้อาจเป็นข้อมูลเกี่ยวกับท่าน ความชอบของท่าน หรืออุปกรณ์ของท่าน ซึ่งส่วนมากจะถูกใช้เพื่อทำให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้ตามที่ท่านคาดหวัง ข้อมูลเหล่านี้มักไม่ได้ระบุถึงตัวท่านอย่างเฉพาะเจาะจง แต่สามารถให้ประสบการณ์การท่องเว็บแบบปรับแต่งเฉพาะสำหรับท่านมากขึ้น เราเคารพในสิทธิความเป็นส่วนตัวของท่าน โดยให้ท่านสามารถเลือกไม่อนุญาตการทำงานของคุกกี้บางประเภทได้ ท่านสามารถคลิกบนหัวข้อชื่อคุกกี้แต่ละประเภทเพื่อเรียนรู้เพิ่มเติมและปรับเปลี่ยนการตั้งค่าได้ ทั้งนี้ การปิดการใช้งานคุกกี้บางประเภทอาจส่งผลกระทบต่อประสบการณ์การใช้งานเว็บหรือบริการที่เราได้เสนอให้แก่ท่านได้ รายละเอียดเพิ่มเติม
ยอมรับทั้งหมด
คุกกี้ที่จำเป็น
(Strictly Necessary Cookies)
เปิดใช้งานตลอดเวลา
คุกกี้ประเภทนี้มีความจำเป็นต่อการทำงานของเว็บไซต์ เพื่อให้เว็บไซต์สามารถทำงานได้เป็นปกติ มีความปลอดภัย และทำให้ท่านสามารถเข้าใช้เว็บไซต์ได้ เช่น การ log in เข้าสู่เว็บไซต์ การยืนยันตัวตน ทั้งนี้ ท่านไม่สามารถปิดการใช้งานของคุกกี้ประเภทนี้ผ่านระบบของเว็บไซต์ของเราได้
คุกกี้เพื่อการวิเคราะห์
(Analytic Cookies)
คุกกี้ประเภทนี้จะเก็บข้อมูลการใช้งานเว็บไซต์ของท่าน เพื่อให้เราสามารถวัดผล ประเมิน ปรับปรุง และพัฒนาเนื้อหาสินค้า/บริการและเว็บไซต์ของเราเพื่อเพิ่มประสบการณ์ที่ดีในการใช้เว็บไซต์ของท่าน ทั้งนี้ หากท่านไม่ยินยอมให้เราใช้คุกกี้ประเภทนี้ เราจะไม่สามารถวัดผล ประเมิน และพัฒนาเว็บไซต์ได้
ยืนยันตัวเลือกของฉัน